Konduta scienco
|
Por la fako en ekonomiko, vidu Kondutekonomikon.
Por la movado de 1910–1960 en psikologio, vidu Kondutismon. |
La konduta scienco estas grupo de fakoj, kiuj fokusiĝas al homa konduto kiel ĝi influas kaj estas influita de la sintenoj, konduto kaj bezonoj de aliaj. La disciplinoj, kiuj konsistigas la kondutajn sciencojn, estas: antropologio, pedagogio, politika scienco, psikiatrio, psikologio, kriminologio kaj sociologio.
Ĉi tiu grupo estas inkludita ene de pli larĝa grupo: la sociaj sciencoj. Ĉi tiuj studas la originon, funkciadon kaj instituciojn de la socio. Krome, ĉi tiu pli larĝa kategorio inkluzivas disciplinojn ene de la kondutaj sciencoj kaj aliajn kiel ekzemple juro, ekonomiko, historio kaj geografio.
Kondutismaj sciencoj estas aplikataj por diagnozi kaj antaŭdiri homan konduton, ekzemple en balotenketoj kaj alitipaj enketoj (politiko, merkata esplorado, enketiloj kaj sintentestoj), kaj por psikologiaj celoj, dum studado kaj farado de taŭgeco-, kapablo-, kapacito- kaj personectestoj.
Esplorado pri homoj fare de kondutaj biologoj aŭ etologoj ĝenerale ne estas konsiderata parto de la kondutaj sciencoj.
Priskribo
[redakti | redakti fonton]La kondutaj sciencoj ampleksas du larĝajn kategoriojn: neŭrologiajn (decidsciencojn) kaj sociajn (sciencajn).
Decidsciencoj traktas la fakojn, kiuj okupiĝas pri la decidprocezo kaj individuaj mekanismoj uzataj de organismo por postvivi en socia medio. Tiuj inkluzivas antropologion, psikologion, kognan sciencon, organizan teorion, psikobiologion kaj socian neŭrosciencon.
Aliflanke, komunikadaj sciencoj traktas kampojn, kiuj studas la komunikadajn strategiojn uzatajn de organismoj kaj la dinamikon inter organismoj en medio. Tiuj inkluzivas kampojn apartenantajn al antropologio, organiza konduto, organizaj studoj, sociologio kaj sociaj retoj.
Notindaj kondutsciencistoj
[redakti | redakti fonton]- B.F. Skinner - kondutisto, pioniro de operanta kondiĉado kaj horaroj de plifortigo. [1]
- John B. Watson - frua propagandanto de kontrolitaj kondutaj eksperimentoj.[2]
- Ivan Pavlov - malkovris klasikan kondiĉadon en hundoj.[3]
- Albert Bandura - socia lernado-teorio, observa lernado, mem-efikeco. [4]
- Eric Kandel - esplorado pri memoro kaj sinapta plastikeco.[5]
- Michael Gazzaniga - esplorado pri dividita cerbo, kogna neŭroscienco de konscio.[6]
- Robert Sapolsky - stresfiziologio, primata konduto, neŭroendokrinologio.[7]
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Konduto
- Homa konduto
- perda malinklino
- Scienco
- Kampoj de scienco
- Historio de scienco
- Historio de teknologio
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ B. F. Skinner | Department of Psychology (angle). Alirita 2025-08-09 .
- ↑ (May 2014) “Did John B. Watson Really "Found" Behaviorism?”, The Behavior Analyst 37 (1), p. 1–12. doi:10.1007/s40614-014-0004-3.
- ↑ Ivan Pavlov – Biographical (en-US). Alirita 2025-08-09 .
- ↑ APA PsycNet (angle). Arkivita el la originalo je 2025-02-21. Alirita 2025-08-09 .
- ↑ (2008-04-24) “Interview with eric R. Kandel: from memory, free will, and the problem with Freud to fortunate decisions”, Journal of Visualized Experiments (15), p. 762. doi:10.3791/762.
- ↑ Michael Gazzaniga (PhD '65), Neuroscientist and Pioneer in Split Brain Research (angle) (2024-09-27). Alirita 2025-08-09 .
- ↑ Goosens, Ki A.; Sapolsky, Robert M. (2007), Riddle, David R., ed., "Stress and Glucocorticoid Contributions to Normal and Pathological Aging", Brain Aging: Models, Methods, and Mechanisms, Frontiers in Neuroscience (Boca Raton (FL): CRC Press/Taylor & Francis), (ISBN 978-0-8493-3818-2), PMID 21204346, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK3870/, retrieved 2025-08-09
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion Konduta scienco – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)